BİR MEDENİYET DÜŞÜNÜRÜ SEZAİ KARAKOÇ’UN DİRİLİŞ DÜŞÜNCESİNDE MEDENİYET

Makale Bilgileri

──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────

 Sezai Karakoç’un Diriliş Düşüncesinde Medeniyet Perspektifi

Yazar: Ejder Okumuş
Kurum: Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi, Türkiye
E-posta: ejder.okumus@asbu.edu.tr

Konular: Türk Siyasal Hayatı, İslam Araştırmaları (Diğer)
Yayımlanma Tarihi: 1 Aralık 2022
Yayımlandığı Dergi: Muhafazakâr Düşünce
Cilt/Sayı: Yıl 2022, Cilt 18, Sayı 63

Özel Tema: İman, Duruş ve Diriliş: Sezai Karakoç
Dil: Türkçe
──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────

Giriş

Sezai Karakoç (1933-2021), Türkiye’nin önemli düşünür ve edebiyatçılarındandır. Karakoç, edebiyat ve düşünce alanlarında iddialı ve özgün yaklaşımların sahibidir. Diriliş fikriyle dikkatleri çeken bir düşünür olarak Karakoç, diriliş kavramına ve dirilişin arka planında yer alan değişim olgusuna medeniyet eksenli bakışıyla da kendine has bir yaklaşım ortaya koyar. Bu anlamda Sezai Karakoç diriliş düşünürü olarak vasıflandırılabileceği gibi medeniyet düşünürü olarak da vasıflandırılabilir. Hatta bu iki vasfından ve dirilişi medeniyet ekseninde anlamasından hareketle Karakoç’a diriliş medeniyeti düşünürü veya medeniyet dirilişi düşünürü demek de mümkündür. Nitekim bu çalışmanın odaklandığı konu, böyle bir düşünür olarak Karakoç’un diriliş düşüncesinde medeniyet kavramı ve olgusunun yeri olarak özetlenebilir.

İslam düşünce ve ilim tarihinde çok gerilere uzanan medeniyet kavramı ve bakışı, Batı’da uygarlık anlamında 18. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Müslümanların medeniyet yürüyüşü çok uzun bir tarihi süreci içerir. Bu tarihi süreç Müslümanlara bireysel ve toplumsal anlamda ciddi birikimler, güçlü bakış ve duruşlar kazandırır. Karakoç muhtemelen bu durumdan hareketle olay ve olgulara, bilhassa dirilişe medeniyet ekseninde yaklaşır. Bu çalışmanın amacı Karakoç’un diriliş düşüncesinin doğru anlaşılması için medeniyet boyutuna atfettiği önemin kavranmasına çalışmaktır. Bu çerçevede Karakoç’un diriliş ve medeniyet yaklaşımına dair bilimsel çalışmaların gelişimine katkı sunmak hedeflenmektedir.

Sezai Karakoç’un diriliş düşüncesinde sahip olduğu medeniyet perspektifini ele alan bu çalışmada metodolojik olarak birincil kaynaklara başvurularak düşünürümüzün diriliş düşüncesinin temeline medeniyeti nasıl yerleştirdiği sosyolojik açıdan anlaşılmaya ve anlamlandırılmaya çalışılmıştır. Araştırmada Karakoç’un diriliş düşüncesinde medeniyetin yerine odaklanılmıştır. Bu bağlamda öncelikle Karakoç’un araştırma konusuyla doğrudan bağlantılı eserleri okunup incelenmiş ve elde edilen veriler düzenlenip tahlil edilmiştir. Ayrıca belirtilen konunun anlaşılmasına katkı sunacak diğer ilgili belgelere de başvurulmuş ve onlardan araştırmaya katkı sunacak şekilde yararlanılmıştır.

Girişte araştırma konusuyla doğrudan ilgili literatür kapsamında bazı çalışmalardan bahsetmek, Karakoç’un diriliş düşüncesinde medeniyet perspektifinin daha iyi anlaşılmasına, bu konunun öneminin görülmesine ve de mevcut çalışmanın özgünlüğünün fark edilmesine katkıda bulunabilir. Bu bağlamda öncelikle lisansüstü tezlere bakıldığında, farklı alan ve konularda yapılan elli küsur tez arasında “Sezai Karakoç’un Diriliş Düşüncesinde Medeniyet Anlayışı” (Bilge 1996), “Sezai Karakoç ve Diriliş Düşüncesi” (Analay 2009), “Sezai Karakoç’un Din ve Toplum Anlayışı” (Öztemiz 2019), “Sezai Karakoç’ta Diriliş Düşüncesi ve Din” (Çelebioğlu 2020), “Sezai Karakoç Düşüncesinde İnancın Bireysel ve Toplumsal Yansımaları” (Türkyılmaz 2021) ve “Sezai Karakoç’un Diriliş Fikri ve Medeniyet Anlayışı” (Servi 2021) başlıklı tezler örnek olarak zikredilebilir. Bunların içinde “Sezai Karakoç’ta Diriliş Düşüncesi ve Din” tezi ile “Sezai Karakoç’un Diriliş Fikri ve Medeniyet Anlayışı” başlıklı tez din sosyolojisi alanında yapılmıştır. Doktora tezleri çerçevesinde ise “Karakoç (Hayat-Sanat-Tenbih)” (Karataş 1994), “Sezai Karakoç’un Düşünce ve Sanatında Temel Kavramlar” (Baş 2005), “Mehmed Âkif Ersoy, Necip Fazıl Kısakürek ve Sezai Karakoç’un Eserlerinde Coğrafya, Tarih, Medeniyet Düşüncesi” (M. Koçak 2016), “Sezai Karakoç’un Varoluşçu Düşüncesinde İnsan Sorunu” (Yavuz 2017), “Sezai Karakoç’un Şiirlerinde Geleneğin Tezahür Odakları Olarak İnsan, Zaman ve Mekân” (Enser 2018), “Türkiye’de İslamcılık Düşüncesinin Postkolonyal Teori Çerçevesinde İncelenmesi: Nurettin Topçu ve Sezai Karakoç’un Dergi Yazıları Örneği” (Şahin 2021) ve “Sezai Karakoç’un Siyasi Düşüncesi” (Durmaz 2022) başlıklarına sahip araştırma konusuyla doğrudan bağlantılı hususları içeren tezler mevcuttur. Bu doktora tezleri arasında sosyoloji alanında yapılmış bir tez mevcut değildir.

Lisansüstü tezlerin dışında Karakoç’ta diriliş ve medeniyet üzerine yapılmış bilimsel çalışmalara bakıldığında, “Sezai Karakoç: Bir Medeniyet Tasarımcısı” (Karataş 2005), Diriliş Taşları: Sezai Karakoç’un Düşünce ve Sanatında Temel Kavramlar, Medeniyet ve Diriliş (Baş 2008), “Yitik Cennet: Risalet Penceresinden Bir Medeniyet Tasavvuru (Yeni Bir Füsus Denemesi)” (Çiçek 2015), “Sezai Karakoç’un Medeniyet Tezi” (Bergen 2015), “Diriliş Düşüncesinde Metafizik Kavramı” (Baş 2015b), “Sezai Karakoç’un Toplumsal Değişim Yaklaşımı – Bir Başlangıç Denemesi” (Okumuş 2015), “Sezai Karakoç’un Medeniyet Görüşü Üzerine Bir Değerlendirme” (Karadeniz 2022) ve “Sezai Karakoç’un Fikrî Yazılarında Doğu ve Batı Medeniyeti Tasavvuru” (Koçak 2016) gibi bazı çalışmalardan bahsedilebilir.

Bu çalışma, Karakoç’un diriliş ve medeniyet yaklaşımı hakkında yapılmış burada zikredilen ve zikredilemeyen çalışmalara bir katkı olarak düşünülebilir. Bu katkı, Karakoç’un daha iyi anlaşılması için de bilimsel açıdan fayda sağlayacaktır.

Tezin tamamını okumak için buraya tıklayınız BİR MEDENİYET DÜŞÜNÜRÜ SEZAİ KARAKOÇ

Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/muhafazakar/issue/81566/1408515