İSLAM MEDENİYETİ VE BU MEDENİYETİN ÖNCÜLERİ

╔════════════════════════════════════╗

║          MAKALE KÜNYESİ            ║

╠════════════════════════════════════╣

║ Yazar: Hüseyin Atay                ║

║ Başlık: Birincil Dil Türkçe        ║

║ Dergi: AÜ İlahiyat Fakültesi       ║

║ Tarih: 1 Haziran 1998              ║

║ Cilt/Sayı: Cilt 38, Sayı 1-4       ║

╠════════════════════════════════════╣

║ Konu: Din Araştırmaları            ║

║ Bölüm: Araştırma Makaleleri        ║

╠════════════════════════════════════╣

║ Kurum: Ankara Üniversitesi,        ║

║ İlahiyat Fakültesi, Türkiye        ║

╚════════════════════════════════════╝

İslam Medeniyeti bir vahiy medeniyeti olarak kentte değil, şehirde /Medine’de ortaya çıkmıştır. Bunun için de Vahiy ve Şehir medeniyeti adını almaktadır. Bu Medeniyet hz.Peygamber’in Devletinin başkentinde Medine’de ortaya çıkmış ve adını da o kutsal beldenin isminden almıştır. Medine, Şam, Bağdat, Kahire, Kurtuba ve İstanbul bizim başşehirlerimiz olarak medeniyetimizin de altı ana şehirleridir. Bu medeniyet ilmin salt fiziki gelişmelerini ortaya çıkarmamış, bünyesindeki muazzam keşiflerin ve maddi gelişmelerin yanı sıra,  bilgiyi, sabrı, merhameti, şefkati, ahlakı ve adaletiyle özellikler kazanmış bir medeniyettir.

Kur’anî ve manevi ilimler olarak tefsir, hadis, fıkıh, kelam ve akaid alanında büyük ilmi gelişmeleri sağladığı gibi, fizik, kimya, matematik, tıp ve astronomi alanında da büyük keşifler yapmış ve bu alanlarda dünya medeniyetlerine de öncülük etmiştir. Dünya medeniyetlerinin ustası olarak kabul edilmesi gereken İslam medeniyeti ilimler tarihinde bütün medeniyetlerin önünü açmış ilerlemelerini sağlamıştır. Çünkü bu medeniyet hz. Adem’le başlar ve vahiyle şekillenir. İslam medeniyetinin bünyesinde bir taraftan dil ve edebiyat alanında gelişmeler sağlanırken; musiki, sanat ve mimarlıkta dünyaya öncülük etmiştir.

Dünya astronomi ve ilimler tarihinde yer küresinin enlem ve boylamları ilk defa bilge halife el-Me’mun zamanında Beytu’l-hikme alimleri tarafından tespit edilmiş ve bu bilgiler İslam medeniyetinin ürünleri olarak ortaya çıkmıştır. Yine ilimler tarihinde ilk gelişmiş rasathaneler, İslam dünyasında kurulmuştur. Bu medeniyet taşıdığı birçok özelliğiyle mümtaz bir ilmi zirveye tırmanmış, verdiği eserlerle bir telif medeniyeti olarak ortaya çıkmıştır.

Kur’an-ı Kerim ve hz. Peygamber Muhammed’in (sallallahu aleyhi vesellem) öğretilerinden ilhamını alan bu medeniyetin alim ve müellifleri genel olarak İslam kaynaklarına dayanarak incelemeler yapmış ve büyük dev eserler ortaya çıkarmışlardır. İlk telifimiz Abdullah İbnu Amr İbnu’l-Ass’ın es-sahifetu’s-sadıka’sıyla başlayıp günümüze kadar devam eden bir müelliflerimiz silsilesinin yetiştigi bir medeniyettir. Said İbnu’l-Müseyyeb, Said İbn Cübeyr, İbn Şihab ez-Zühri, Hasan el-Basri bunların ardından gelen büyük ilim adamlarından binlerce ismi sayabileceğimiz gibi imam Ebu Hanife, İmam eş-Şafii, imamı Malik, Ömer ibn Abdulaziz, Ahmed İbn Hanbel, İmam Muhammed İbn Cerir et-Taberi ve el-Fursanu’selase adıyla anılan üç kardeş İbnu’l-Esirler’e kadar uzanan çizgiden değerli isimleri sayarak, bu tarafa doğru geldiğimizde karşımızda binlerce ilim adamı ismi çıkmaktadır. Bize binlerce eser ve müellif ismini taşıyan İbnü’n-Nedim dünya ilimler tarihinin en önemli isimlerinden birisi olmuş ve kaybolma ihtimali olan birçok eseri zamanımıza kadar ulaştırmakla ilimler tarihinde büyük bir dönüm noktasını oluşturmuştur. Bu medeniyet, bir taraftan Beytu’l-hikme’yi kuran bir medeniyet olduğu gibi, diğer taraftan İmam Gazzali ve İbnu Hazm’ı yetiştirmiş, bir diğer taraftan El-Kindi’yi,  Farabi’yi, Huneyn İbn Ishak’ı, el-Harezmi’yi, Sabit İbnu Kurre’yi, Ebubekir er-Razi’yi, İbn Sina’yı, İbnu’l-Heysem’i,  el-Biruni’yi ve Kitabu’t-tasrif limen aceze ani’t-Te’lif adlı dev eserin müellifi Endülüslü Ebu’l-Abbas ez-Zahravi’yi yetiştiren bir medeniyettir.

Kısacası İslam Medeniyeti ilmi, ahlakı, merhameti, adaleti, şefkati, sevgi ve saygıyı tüm insanlara ulaştırmaya çalışmış ve öğretmeye gayret etmiştir. İşte bu medeniyetin ismi “İslam Medeniyeti”dir ve onun Merkezleri Kurtuba ve Merrakeş’ten Jakarta’ya, Kırım’dan Yemen’e kadar batıdan doğuya ve kuzeyden güneye geniş bir alana uzanır. Yeni nesiller bu medeniyeti yeniden keşfederlerse 21.yüzyılda bu medeniyetin ihyasını gerçekleştirmiş olacaklardır.

Tezin tamamını okumak için buraya tıklayınız.İSLAM MEDENİYETİ VE BU MEDENİYETİN ÖNCÜLERİ

Anahtar Kelimeler

İslam, Medeniyet, Tarih

E-posta: ahmet.agirakca@istanbul.edu.tr

Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/lale/issue/57499/828886#article-authors-list